Een paar weken geleden ontmoette ik natuurboer Jan Rutte bij de feestelijke bijeenkomst ‘Project 4 jaar natuurboeren’ in de Eilandspolder. Hij vertelde enthousiast over zijn familiebedrijf in de polder Westzaan, onder de rook van Zaandam. Een afspraak was snel gemaakt om een keer langs te komen. Afgelopen week trok ik naar de Zaanstreek. Vanaf station Zaandam is het 15 minuten lopen en dan sta je midden in de weilanden met broedende grutto’s, kievieten en scholeksters.
Jan, zijn vrouw en 3 kinderen runnen sinds 2004 hun bedrijf. Vier hectare eigen grond en 107 hectare die zij voor 25 jaar in erfpacht hebben van Staatsbosbeheer. De familie melkt 75 tot 80 koeien. Zij zijn in hart en nieren ‘natuurboeren’ wat betekent dat zij natuur in de vorm van weidevogels en melk ‘produceren’. De melkopbrengst per koe is 5000 liter, duidelijk minder dan bij de intensieve veehouderij waar een koe gemiddeld 8000 liter produceert. Het aantal weidevogels is de laatste jaren gelukkig stabiel.
Bij de familie Rutte staat de natuurbeleving voorop. Het is een biologisch dynamisch bedrijf. De melk wordt verwerkt tot Weerribben zuivel en levert 50 cent per liter op. Samen met de vergoeding die zij van de Provincie krijgen voor de weidevogels is dit voldoende om van rond te komen. Vanaf het huis van de familie Rutte gaan we langs de potstal en de schuren de weilanden in. Het is een polder met meerdere kleine poldertjes waarvan Jan Rutte zelf het waterpeil regelt. Hier krijg ik een mooi beeld van het zogenaamde ‘mozaïekbeheer’ dat er wordt toegepast. Mozaïekbeheer betekent dat er delen zijn waar het gras nog hoog staat voor de weidevogels en delen waar de koeien lopen. Op een deel met weinig gras is sprake van een vorm van ‘veenverdwijning’. Voor smienten is dat deel dan weer ’s winters een prima gebied om te vertoeven.
Hoewel Jan er dagelijks van geniet om op het land te zijn of de koeien te melken, wordt mij ook duidelijk dat het niet altijd eenvoudig is om een extensief biologisch landbouwbedrijf te hebben. Zo was er dit jaar de vos die pullen van de grutto’s opvrat. Oorzaak: de jagers hebben geprobeerd en hun best gedaan om de vos te vinden, maar dat is niet gelukt. Verder kost de bestrijding van de waterplant de pitrus met zout en het plantje waterkruiskruid door schapen de nodige energie. Natuurboeren is dus een arbeidsintensief vak dat, voornamelijk door het werken enkel biologische bestrijdingsmiddelen, veel tijd vergt van de boeren.
Na de mooie tocht door de weilanden, waarbij het geluid van de grutto’s goed te horen was, bespraken we bij de koffie de toekomst. Jan geeft aan dat goed weidevogelbeheer eigenlijk niet de combineren is met intensieve veehouderij. Er zouden daarom meer natuurboeren moeten zijn in Noord Holland om het aantal weidevogels écht te laten toenemen. De Provincie kan het natuurboeren gemakkelijker maken door de administratieve last te verminderen en niet iedere keer een heel nieuw natuurplan te laten opstellen. En heel noodzakelijk is dat er meer aandacht moet komen voor de opvolging van natuurboeren. Dit kan gebeuren wanneer de opleiding in Alkmaar het nieuwe vak natuurbeheer in het curriculum opneemt. Jongeren kunnen enthousiast gemaakt worden voor het vak door excursies te organiseren naar bijvoorbeeld een vogelwachtboerderij of door het organiseren van lezingen. Wat Jan Rutte betreft hebben de Provincie en de LTO hier een duidelijke taak. Bij de familie Rutte ziet de opvolging er goed uit; hun kinderen zijn nu al actief en hebben belangstelling om het bedrijf straks voort te zetten.
