Toenemende kloof binnen Noord-Holland vereist provinciale regie
De grootste zorg van de PvdA-fractie is de grote kloof die dwars door alle andere problemen loopt: de kloof tussen mensen met wie het goed gaat in onze provincie, de mensen met een eigen huis, een goed betaalde baan, gesubsidieerde zonnepanelen op het dak, en mensen voor wie leven steeds meer overleven wordt. Helaas is die kloof sinds vorig jaar geen millimeter kleiner geworden.
Wie hier een sombere PvdA-fractie verwacht, heeft het echter mis. Er ligt een nieuw en ambitieus coalitieprogramma en ook in Den Haag hangt verandering in de lucht. Na jaren waarin zowel in Den Haag als in de provincie de terugtredende overheid als belangrijk uitgangspunt werd gezien –de markt zou immers alles wel regelen, niets doen als hoogste politiek ideaal– groeit het besef dat we de problemen in dit land alleen oplossen als de overheid weer regie neemt. En dat is daarom nadrukkelijk wat we aan dit nieuwe college van Gedeputeerde Staten vragen: neem regie.
De provincie is voortvarend begonnen vorige periode. Er zijn doelen vastgesteld, het PPLG (Provinciaal Programma Landelijk Gebied) is in de steigers gezet en gebiedsprogramma’s zijn opgestart. Dit juichen wij toe. Helaas, toen viel het kabinet, waarna de verzuchting klonk dat wij als provincie natuurlijk ook niets kunnen doen als het Rijk niets doet. Het uitblijven van geld en beleid uit Den Haag is inderdaad een groot probleem, maar nog een paar jaar wachten is simpelweg geen optie: hakken in het zand betekent immers stilstand in het land. Wij vragen bijvoorbeeld om provinciale regie bij het oplossen van het weerbarstige stikstofprobleem. Onze natuur staat er beroerd voor en onze provincie zit op slot. Pas als we onze stikstofuitstoot in de tang weten te krijgen kan de woningbouw weer op gang komen en noodzakelijke infrastructuur worden aangelegd. Hoe gaat het college er voor zorgen dat de ambitieuze doelstellingen niet uitdoven als een nachtkaars? Kunt u de komende maand een lijstje voorleggen aan de commissie landelijk gebied met daarop per gebied de drie topprioriteiten die komend jaar sowieso in gang moeten en zullen worden gezet?
Ook vragen we om provinciale regie bij het bouwen van 180.000 woningen. Voor mensen met een inkomen tot anderhalf keer modaal is in heel Noord-Holland geen woning te vinden. We hebben gedeputeerde Beemsterboer gehoord over bouwen in landelijk gebied en concluderen dat in het masterplan wonen zeker 90% van die woningen 180.000 woningen rond OV-knooppunten en binnenstedelijk moeten worden gebouwd. De plannen daarvoor schieten nog te kort. Hoe belangrijk een blokje woningen voor de leefbaarheid van een dorp ook kan zijn, de woningnood in Noord-Holland gaan we er niet mee oplossen. Wanneer en hoe gaat het college handen en voeten geven aan het masterplan wonen?
Provinciale regie is ook noodzakelijk bij het overeind en betaalbaar houden van voorzieningen. Onze zorgen over het openbaar vervoer zijn groot: er zijn grote ambities maar weinig geld. In bijna alle landelijke verkiezingsprogramma’s wordt gehamerd op goede OV-ontsluiting van de regio, maar Haagse molens draaien langzaam: hoe zorgen we er voor dat in de tussentijd de kwaliteit van het OV in de regio minimaal overeind en de rit betaalbaar blijft? Daarnaast is het nodig dat de coalitie zich houdt aan de afspraak om regie te pakken op het voorzieningenniveau in bredere zin. Het is van vitaal belang voor gemeenschappen om voorzieningen als de bibliotheek, het dorpshuis en de buurtsupermarkt te behouden, vooral als de school en de voetbalvereniging al verdwenen zijn. Het verdwijnen van belangrijke lokale voorzieningen geldt bijvoorbeeld ook voor speeltuinen, waar Jantje Beton nog de noodklok over luidde afgelopen week. Dit soort trends moeten worden gekeerd. Hier ligt wat ons betreft ook de link met het bijbouwen van woningen: het slim en gericht versterken van bepaalde kernen kan een positieve uitwerking hebben op het voorzieningenniveau in kwetsbare regio’s. Wanneer gaat Gedeputeerde Staten met gemeenten aan de slag met de uitwerking van de voorzieningen akkoorden?
Een andere prangende kwestie is het terugbrengen van de balans tussen economische belangen versus gezondheid en leefbaarheid. Dit geldt niet alleen voor Tata, bij meer bedrijven is de balans zoek. Tegelijkertijd maken we ons zorgen over de polarisatie en versimpeling rond dit onderwerp. Laten we op weg naar een schone en groene maakindustrie de nuance blijven opzoeken en kloven proberen te dichten in plaats van groter te maken, omdat je alleen samen verder komt.
Ook op het gebied van klimaat en energie is provinciale regie geboden. We moeten volle kracht vooruit met de energietransitie. Dat vraagt om karakter. Voor de PvdA blijft het cruciaal dat iedereen mee moet kunnen komen. Wij pleiten daarom nogmaals om als provincie de regie te nemen als het gaat om het isoleren van woningen. Mensen met de laagste inkomens wonen nog altijd in de slechtste huizen met de hoogste energierekening. Dit is met name van belang van de kleine gemeenten. Die komen hier nauwelijks of niet aan toe. Wij vinden dat we mensen niet in de moeten laten zitten. De provincie moet als dit nodig is een faciliterende rol pakken, zoals dit ook gebeurt bij de woningbouw. Hoe staat Gedeputeerde Staten hierin? En welke andere voorstellen kunnen we verwachten in het kader van de afspraak dat niet alleen de mensen met spaargeld op de bank moeten kunnen profteren van allerlei stimuleringsregelingen?
De provincie moet de regie pakken waar mogelijk als het gaat om het fatsoenlijk onder dak brengen van vluchtelingen en statushouders. Wij gaan in de provincie niet over het migratievraagstuk maar we hebben wel een rol als het gaat om het zorgen voor voldoende woningen voor statushouders, erkende vluchtelingen met een verblijfsstatus met wie niemand hier zou willen ruilen. We prijzen ons gelukkig met een commissaris die zijn rol pakt als het gaat om de bijna ondoenlijke klus een fatsoenlijk dak boven het hoofd te organiseren voor mensen die op de vlucht zijn, of ze nu uit de Oekraïne komen of uit een ander land. We steunen de commissaris in zijn oproep de spreidingswet desnoods tijdelijk in te voeren. Niets doen is geen optie, wijzen naar de buren is geen optie. Help mensen in nood zoals je zelf geholpen zou willen worden.
Tot slot zal de nieuwe nationale omgevingsvisie de komende jaren veel invloed hebben. Noord-Holland zal opnieuw worden ingetekend. Wat de PvdA betreft is de insteek, ook als het om ruimtelijke ordening gaat, dat de lusten en lasten eerlijk over de provincie worden verdeeld. Contact met de regio is noodzakelijk, juist op plekken waar er toch onevenredige lasten in een bepaalde regio komen te liggen. In overleg met de mensen moet er tijdig en ruimhartig worden gecompenseerd in deze gevallen. Het traject van de Nationale Omgevingsvisie leent zich goed voor een burgerforum of andere vernieuwende manier van burgerparticipatie. We denken daar graag met de portefeuillehouder en de nieuw in te stellen werkgroep burgerparticipatie over door.
Wat de PvdA betreft biedt het coalitieakkoord absoluut kansen mits we als provincie de regie pakken. Ondanks onze zorgen en aansporingen zijn we daarom positief. We staan voor grote opgaven, maar samen kunnen we dit.
