Voorzitter, aan de PvdA de eer deze eerste ronde van de algemene beschouwingen af te mogen sluiten. Bij de algemene beschouwingen heeft de PvdA altijd het laatste woord, ik stel voor dat we die er in houden.
Maar zonder gekheid, hekkensluiter of niet, fijn om hier te staan en om vanaf deze plek onze zorgen en ambities met u te mogen delen. Zorgen en ambities die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en samenvallen in de vraag: Hoe zorgen we ervoor dat we in deze voor iedereen onzekere tijden de boel bij elkaar houden?
Want voorzitter, met veel Noord-Hollanders gaat het gelukkig goed, maar dat geldt helaas niet voor iedereen. Er is ook in Noord-Holland een steeds diepere tweedeling zichtbaar. De tweedeling tussen mensen die een huis hebben en mensen die daar alleen maar van kunnen dromen, de tweedeling tussen mensen die in zonnepanelen kunnen investeren en mensen die in een tochtig huurhuis de energierekening omhoog zien vliegen, de tweedeling tussen mensen die iedere tien minuten op de metro kunnen stappen en mensen die al lang gelden de laatste buurtbus uit het dorp hebben zien vertrekken. Deze tweedeling groeit: de kloof wordt groter tussen mensen die zichzelf heel goed kunnen redden en de mensen voor wie het leven, het overleven, steeds ingewikkelder wordt.
De PvdA Noord-Holland ziet werken aan bestaanszekerheid voor iedereen dan ook als onze belangrijkste kerntaak.
Bestaanszekerheid begint voor veel mensen met het hebben van een goed en betaalbaar huis. Voor veel mensen is het echter niet mogelijk om een huis te huren of te kopen. Denk aan veel starters, jongeren en jonge gezinnen, maar ook ouderen, die geen (passender) huis kunnen krijgen of die nu in huizen wonen van slechte kwaliteit. Daarom moeten er snel meer huizen worden gebouwd. Huizen die duurzaam, energiezuinig en waar mogelijk energieneutraal zijn. Dit is hard nodig voor het klimaat, maar ook omdat de woonlasten hierdoor lager worden. Wij kijken daarom uit naar de concretisering van het masterplan wonen.
Goed dat dit door het college op de agenda is gezet, maar het is inmiddels al weer een jaar geleden dat de VVD het door hen zelf gekoesterde taboe op het verhogen van de opcenten er aan gaf omdat ook zij zien dat er moet worden doorgepakt, en een jaar is lang voorzitter, als je zit te wachten op een huis, dus laten we dat dan ook doen.
Maar wat de PvdA betreft beperkt een extra provinciale impuls in goed wonen zich niet alleen tot nieuwe woningen, de energiecrisis maakt pijnlijk duidelijk dat de mensen met het minste geld veroordeeld zijn tot de slechtste huizen en de hoogste energierekening. Als het aan de PvdA ligt zetten we alles op alles om binnen vijf jaar alle bestaande huizen te verduurzamen, en op zijn minst alle huizen die nu slechts over enkel glas beschikken te voorzien van dubbel glas. Zo helpen we niet alleen onze kwetsbaarste inwoners vooruit, maar ook het klimaat.
Dat kunnen we als provincie natuurlijk niet alleen, daar moeten vooral de gemeenten ook voor aan de bak, maar daar kunnen we gemeenten indien nodig wel bij ondersteunen. Dienen we hierbij mede namens de SP, DENK en de Christenunie de motie ‘NoordHolland laat niemand in de kou staan in, waarvan het dictum luidt:
Verzoeken het College:
– de gemeenten te ondersteunen bij het maken van een plan waarmee alle Noord-Hollandse woningeigenaren sneller geholpen kunnen worden bij het verduurzamen van hun woning, om te beginnen met de woningeigenaren met een kleine beurs;
– met de gemeenten en andere belanghebbenden ernaar te streven de verduurzaming van deze woningen zo snel mogelijk gerealiseerd te hebben;
– te monitoren of het geldende rijksbeleid met betrekking tot huurwoningen toereikend is om ook deze zo snel mogelijk te verduurzamen;
– dit terug te koppelen naar PS;
Bestaanszekerheid is ook zeker kunnen zijn van een gezonde en veilige leefomgeving, ook, ja misschien wel juist als je in het IJmondgebied woont. De afgelopen jaren is de provincie als bevoegd gezag richting Tata scherper aan de wind gaan varen. Veel scherper aan de wind gaan varen. En terecht, er breken spannende tijden aan, want het is inmiddels tot alle geledingen doorgedrongen: de toekomst van Tata zal groen en schoon zijn of zal niet zijn. De PvdA is heel lang de partij geweest van werk, werk, werk, en dat zijn we nog steeds. Maar laat een ding duidelijk zijn, voor ziekmakende bedrijven is geen plek in deze provincie. En dan hebben we het niet alleen over Tata, maar net zo goed over Schiphol, geen herrie maar huizen, en andere bedrijven waarbij groeien en winst maken hoger op de prioriteitenlijst lijkt te staan dan een gezonde leefomgeving. Inmiddels zijn we bij Tata begonnen met het tegen het licht houden van alle vergunningen. Wat de PvdA betreft is dit slechts het begin en gaan we de komende jaren alle bestaande milieuvergunningen waar mogelijk verscherpen en verbeteren. En als dit niet kan, omdat we daar als provincie niet over gaan, knokken we samen met bewoners voor betere milieuregels bij de Rijksoverheid of in Europa. Onze plek is naast de inwoners van Noord-Holland, niet er tegenover.
Hoewel Noord-Holland relatief verstedelijkt is, bestaat nog altijd de helft van de provincie uit landbouw- en natuurgebied. En ook hier gaat het om bestaanszekerheid. De PvdA vindt zowel de natuur als de agrarische sector van groot belang. De agrarische sector is niet alleen belangrijk voor onze voedselzekerheid, maar ook voor het behoud van het typische Noord-Hollandse landschap. Er liggen in Noord- Holland grote kansen om verbeteringen aan te brengen voor zowel de landbouwsector als voor de natuur. Er zal dan wel een omslag en een versnelling moeten plaatsvinden naar grondgebonden landbouw, biologische landbouw, en het minder intensief gebruik van grond.
Als het gaat om biologische landbouw zouden we echt alles uit de kast willen halen,
Daarom hebben wij hierover inmiddels samen met Partij van de dieren D66, en Groen links ook een motie ingediend.
Voorzitter, we hebben over alle aspecten van deze problematiek, of het nu gaat om stikstof, bodemdaling, de transitie van de landbouw, of dierenwelzijn uren en uren met elkaar gesproken. En als we eerlijk zijn weten we heel goed wat er gebeuren moet:
Stikstof uitstoot omlaag,
waterpeil omhoog,
boeren die zich niet alleen richten op grondgebonden landbouw maar ook sleutelspelers worden als het gaat om natuurherstel en beheer.
Waar we nu bovenal behoefte aan hebben, is dat praatcircus Remkes wordt omgebouwd tot een doe machine. Aan de slag dus met die gebiedsgerichte aanpak, niet wachten op zoveelste twijfelnota uit Den Haag, het erf op, meters maken. Tegen de gedeputeerde zou ik daarom willen zeggen: Steek niet langer energie in de zoveelste versie van weer een beleidsnota, het is tijd voor actieoverzichten.
Bestaanszekerheid raakt ook aan voor iedereen goed bereikbare dorpen en steden. Alle inwoners van Noord-Holland moeten de mogelijkheid hebben om schoon, betaalbaar en veilig te kunnen reizen, voor hun werk, of om deel te nemen aan sociale en maatschappelijke activiteiten. En als ik zeg alle, bedoel ik ook alle. Omdat deelname aan het verkeer steeds duurder wordt, is het niet meer voor elke inwoner vanzelfsprekend om te kunnen reizen. Deze zogenaamde ‘vervoersarmoede’ groeit. Wij zouden graag zien dat het college plannen maakt om het openbaar vervoer voor deze groep betaalbaar en bereikbaar te houden, kunnen wij in deze op het college rekenen?
Ook zijn vervoersmogelijkheden voor een groeiende groep mensen niet beschikbaar en is het OV oneerlijk over onze provincie verdeeld. Waar men in Amsterdam op de achterste benen staat als de bus in plaats van vier keer per uur drie keer per uur langskomt en er op alle niveaus miljoenen worden verzameld voor het doortrekken van de Noord-Zuidlijn, is in veel dorpen elders in de provincie de laatste bus al jaren geleden vertrokken. Daar waar voor nieuwe OV voorzieningen in de MRA miljoenen worden gereserveerd, moeten we bij het oplossen van het OV probleem in de regio vooral denken in ‘slimme oplossingen’. Voorzitter, ik twijfel in deze niet aan de goede intenties van het college, en het lijkt ons inderdaad onverstandig om voor iedere bestemming weer een grote bus uit de garage te halen. Maar zelf afkomstig uit de regio denk ik dan wel: Jullie Amsterdammers zeggen altijd dat je zo slim bent, nou, laten we het dan voor een keertje omdraaien, doe ons in de regio het geld, gaan jullie lekker aan de slag met slimme oplossingen…. Nu snap ik natuurlijk ook wel dat het zo simpel niet ligt, dat er echt heel veel mensen wonen in de MRA en dat dit iets vraagt van de infrastructuur, en ik zie echt dat het college ook haar best doet voor de regio, maar toch. Iedere Noord-Hollander heeft waar hij of zij ook woont recht op een bepaald voorzieningenniveau, en daar hoort wat ons betreft goed en betaalbaar openbaar vervoer nadrukkelijk bij. Prima dat we investeren in de MRA maar mag er dan ook in de regio boter bij de vis?
Ook klimaatproblemen raken direct aan bestaanszekerheid. De gevolgen van klimaatverandering worden ook in Noord-Holland steeds duidelijker. Niets doen om die gevolgen te verminderen, is geen optie. Akkers die verdrogen, steden die verstikken, de kwaliteit van leven voor veel inwoners staat onder druk. En dan lopen we in Noord Holland nota bene achter met de ambitie om 49 laat staan 55% CO2 reductie te realiseren. Daarom dienen we samen met D66, PvdD en GL de motie Drawdown in. We zullen moeten versnellen, aan de juiste knoppen moeiten draaien.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over ‘klimaat of energie armoede’. Je kunt niet investeren in groen als je aan het einde van de maand rood staat, en het aantal mensen dat rood staat neemt in schrikbarend tempo toe. En dat is niet iets waarvan we kunnen zeggen: jammer, maar dat behoort niet tot onze kerntaken, daar moeten gemeenten dan maar mee dealen. Net zoals we in RES verband met elkaar verantwoordelijkheid nemen voor de regionale energiestrategie, zullen we ook in RES verband verantwoordelijkheid moeten nemen voor de aanpak van energiearmoede, het één kan wat ons betreft niet zonder het ander. Ik zou het college dan ook willen vragen er samen met het SPDE en de Noord-Hollandse gemeenten voor te zorgen dat het niet uitmaakt in welke gemeente je woont als het om de aanpak van e-armoede gaat. Pak de regie!
Als we het hebben over bestaanszekerheid is ook het hebben van goed werk cruciaal. Er is nu volop werk voor veel mensen. Toch lukt het veel mensen niet om aan een baan te komen. Hierbij speelt niet zelden een slechte beheersing van de Nederlandse taal een belangrijke rol. Alleen met een goede beheersing van het Nederlands kun je contacten met anderen leggen, je talenten ontplooien, werk vinden. Wat de PvdA betreft komen we samen met de bibliotheek zo snel mogelijk met een aanvalsplan laaggeletterdheid. We hebben hiervoor al een uitgewerkte voorzet gedaan in de commissie EFB, we proeven dat dit idee bij veel andere partijen en GS gelukkig in goede aarde valt en hopen dan ook dat we dit voorstel nog voor het eind van deze periode een slag verder kunnen brengen.
En last but not least voorzitter, bestaanszekerheid gaat ook over het voorzieningenniveau in dorpen en steden. Als sociaaldemocraten geloven wij in de kracht van de gemeenschap. Daarom vinden we het zorgelijk dat er in dorpen en steden steeds minder voorzieningen zijn voor de inwoners. Waar bedrijven wegtrekken, de laatste winkels en scholen sluiten, en de bus uit het straatbeeld verdwijnt, vertrekken uiteindelijk ook veel inwoners, en verdwijnt de gemeenschapszin. De achterblijvers die, om wat voor reden dan ook, niet in staat zijn om ook op zoek te gaan naar beter leefbare plekken, voelen zich vaak in de steek gelaten en keren zich af van overheid en politiek. Waarom zou je je druk maken om een systeem dat zich niet druk maakt om jou? De dit jaar verschenen Atlas van Afgehaakt Nederland brengt akelig precies in beeld hoe en waar dit proces zich ook in Noord-Holland aan het voltrekken is.
Gemeenten kunnen de problemen van deze mensen onmogelijk in hun eentje oplossen. Uiteindelijk zal in veel gevallen een oplossingen op regionaal niveau gevonden moeten worden. Daarom mag ook van het Rijk en de provincie worden verwacht dat ze mee denken en bijdragen. Waar iemand ook woont, iedereen moet gebruik kunnen maken van een basisniveau aan voorzieningen, of het nu om goed onderwijs, sport, cultuur of openbaar vervoer gaat.
De PvdA zou graag zien dat de provincie de komende jaren in overleg met gemeenten en inwoners, vaststelt hoe een basisniveauvoorzieningenniveau er in grote lijnen uit zou moeten zien. Om vervolgens waar nodig samen met gemeenten een plan op te stellen hoe het voorzieningenniveau in een regio kan worden verbeterd. Waarom sluiten we wel een regionaal woonakkoord af, maar geen regionaal voorzieningen akkoord? Wij zullen de komende periode het initiatief nemen om het voorzieningenniveau in dorpen en steden op de provinciale agenda te zetten, en als er nu al partijen zijn die met ons mee willen denken en doen dan horen we dat graag.
Voorzitter, wat de PvdA betreft staan we als provincie voor de bestaanszekerheid van onze inwoners. En dan hoor ik verschillende partijen al mompelen: daar gaan we niet over… Want als we hier ergens goed in zijn, dan is het in soebatten over onze kerntaken.
Je zou eens een stapje te veel doen.
Maar de mensen in Noord-holland zijn in deze turbulente en onzekere tijd niet geholpen met een terugtrekkende overheid. Steeds meer mensen komen in de knel, niets doen is geen optie. Meer dan ooit is er behoefte aan een overheid die naast mensen gaat staan. Aan een provincie die een stap naar voren doet omdat ze ziet dat de bestaanszekerheid van haar inwoners in het geding is
Een provincie die
Investeert in duurzame, betaalbare woningen
Investeert in een veilige en gezonde leefomgeving
Investeert in een goed voorzieningenniveau voor alle mensen in Noord-holland
Aan de PvdA zal het niet liggen.
