Verslag werkbezoek aan Amsterdams waterleidingbedrijf

Op 25 november 2013 brachten de PvdA-bestuursleden van het Hoogheemraadschap Amstel Gooi en Vecht samen met Lutz Jacobi (woordvoerder water PvdA Tweede Kamerfractie) een bezoek aan het Amsterdamse waterleidingbedrijf te Heemstede en aan Waternet.

Na een rit door AGV- en Rijnlandgebied, waar Lutz zich net als wij verbaasde over de vele prachtige, grote villa’s in het te bezoeken gebied, arriveerden we bij Leiduin, het drinkwaterproductiebedrijf van Waternet in de Amsterdamse drinkwaterduinen.

Leny heette Lutz als gast van de fractie van harte welkom.

Zij gaf een kort verslag van de ontstaansgeschiedenis van Waternet, waar ze zelf aan heeft meegewerkt. Toen de Waterschapswet was aangenomen moest Amsterdam haar waterschapstaken afstoten, maar zij wilde dat alleen doen als riolering en zuivering niet uit elkaar werden getrokken. AGV als waterschap gaat dan van start met toen nog DWR als uitvoerend orgaan. Sceptici meenden dat deze constructie geen lang leven zou zijn beschoren, maar al snel werd ook de drinkwatersectie toegevoegd in de stichting die Waternet ging heten en nu de gehele watercyclus omvat.

Op een vraag van Lutz komt het antwoord dat via doelmatigheid geld terugverdiend kan worden in de waterketen, dat bewijst Waternet. Maar ondanks het afgesloten Bestuursakkoord Water zal er in den lande nog veel geduw nodig zijn om water-schappen en gemeenten te laten samenwerken in de afvalwaterketen. Ieder wil zijn eigen toko houden, terwijl er geen oog is voor de kostenbesparingen die ten minste op kunnen lopen tot 13%.

Dan wordt het woord gegeven aan Manfred die een presentatie geeft over AGV gebied en  over de voordelen van het deel hebben aan een uitvoeringsorganisatie voor de gehele waterketen: betere dienstverlening (één loket), lagere kosten en meer efficiëntie, meer aandacht voor onderzoek en innovatie en bovendien is het een aantrekkelijke werkgever,

In Nederland zijn per 1-1-2014 23 waterschappen, 10 drinkwaterbedrijven en 408 gemeenten. In deze waterketen gaat landelijk circa 5 miljard om. Bij RWS veel meer.

Helaas kan Waternet/AGV nu nauwelijks meer efficiëntie halen uit de synergie riolering/zuivering, die hebben we in het verleden al ingeboekt en die heeft als voorbeeld gediend voor het nHWBP (Hoog Water Beschermingsprogramma). Dat heeft ons geen voordeel opgeleverd bij de verdeling van de kosten van het nHWBP.

Nu geldt voor ons de wet van de remmende voorsprong, dus wij betalen als AGV de volle mep. Lutz wil samen met ons daar nog wel een keer voor (tegen) knokken. De afspraak in het Bestuursakkoord Water om nog eens te kijken naar  de wettelijke schotten tussen watersysteemheffing en zuiveringsheffing is vergeten door de UvW en daar hebben we nu forse last van bij de vaststelling van de tarieven. De zuiveringsheffing stijgt niet, maar de watersysteemheffing met 5.4%.

Voordelen bedrijf voor gehele waterketen

Door Gritta was voor ons uitgenodigd Joost Kappelhof die de voordelen van een bedrijf voor de gehele waterketen aan ons uitlegde.

Doel is in 2020 klimaatneutraal te werken. Sinds 1990 is 55 kton CO2 eq/jaar gereduceerd, er is nog een reductie met 50 kton nodig.

Duurzaamheid kan gevonden worden in het beperken van chemicaliën, bv door de installatie van een struvietreactor. De directe gasemissie beperken bv van methaan. Benutten van grondstoffen, zoals struviet voor kunstmest. Warmte/koude conversie van diepe plassen en het riool voor verwarming/koeling. Er worden een aantal mogelijkheden verkend zoals koeling van de airconditioning van Schiphol door het vervoer van (drink)water van/naar de waterleidingduinen.

Daarvoor is samenwerking buiten Waternet, dus met derden, noodzakelijk (bv Schiphol, de bedrijven in Zuid-Oost, de afvalverbranding in West etc.) redenerend vanuit het maatschappelijk belang.

De focus ligt op de thema’s:

• Water, energie, grondstoffen (bv biogaswinning uit slibverwerking
• Watercyclus in de regio
• Water in de stad (verkoeling in de zomer, polderdak
• IT en water, er is nog veel te stroomlijnen in de binnenkomende gegevens.

Innovatie

Milieuvreemde stoffen: zodra een melding bij Lobith komt van een bulk aan deze stoffen wordt de inlaat van water voor de drinkwaterbereiding afgesloten. Naar deze stoffen wordt ook veel onderzoek gedaan: wat zijn de bronnen, welke effecten hebben ze en hoe pakken we het probleem aan (bv geneesmiddelresten en microplastics).

Er wordt nu gekeken naar de microplasticbalans met bemonstering op verschillende plekken in de stad van zowel oppervlaktewater als onderwaterbodems. Het blijkt dat via Amstel, Vecht en Amsterdam-Rijnkanaal vrij hoge concentraties de stad inkomen, terwijl in het Noordzeekanaal de concentraties veel lager zijn. Oorzaak?

Over de effectiviteit van verwijdering zijn nog geen gegevens bekend bij de RWZI’s.

Duurzame energieproductie van groen gas uit slibverbranding, maar ook zelf vergis-ten van biomassa van maaisel, GFT-afval, vetten eventueel aangevoerd via het riool.

Of het gebruik van groengas + CO2 voor drinkwaterzuivering ipv HCl.

Of terugwinnen van WC papier middels een fijnzeef, voor AGV 10.000 ton/jaar waardoor ook de RWZI beter gaat functioneren.

Andere voorbeelden: terugwinnen van fosfaat uit urine middels de struvietreactor, maar ook bij grote evenementen zoals in de Ziggodome/Arena.

Het verlagen van het fosfaatgehalte in de Sloterplas, met behulp van een restproduct van de drinkwaterbereiding, t.w. pellets waterijzer.

Ook het net geïnstalleerde one-step filter (koolstof, voorbeeld afkomstig uit de drinkwaterbereiding) in de RWZI Horstermeer vangt 3 belangrijke stoffen weg: fosfaat, nitraat en medicijnresten, maar waarschijnlijk ook microplastics etc. Dit filter is ontwikkeld in een samenwerkingsverband met kennisinstituten en bedrijfsleven.

Hemelwaterproef: met en zonder putklep/ geeft minder verstopping van het riool waardoor beperking van wateroverlast op straat en minder overstort.

Verziltende diepe polders (bv Mijdrecht). Het idee wordt nu getest om brak water te onttrekken (want dat kwelt op naar de oppervlakte) wat zou kunnen worden gebruikt bij de drinkwaterwinning.

Kortom, veel innovatie, onderzoek en ideeëngeneratie wordt gedaan bij Waternet.

Drinkwaterbereiding

Maar we kwamen ook om de drinkwaterbereiding met eigen ogen te aanschouwen.

Door Marcel werden we over het terrein geleid, waar de verschillende bouwstijlen ook aangaven welke innovatie in circa welke periode werd toegevoegd.

We mochten met eigen ogen aanschouwen hoe ozon werd toegevoegd aan het gefilterde duinwater, vervoerd vanaf de Lek en geïnfiltreerd in de waterleidingduinen.

De koolstoffiltratie en  de verwijdering van kalk (minder hard maken van water) via zeer fijn Australisch marmerzand. Calgon is dus niet nodig in Amsterdam. Er wordt nu gekeken of hele kleine kalkkorrels dezelfde aankoekende werking zouden kunnen hebben, zodat het zand niet helemaal meer uit Australië hoeft te komen.

Kortom een boeiend werkbezoek, niet alleen voor Lutz, maar ook voor ons.

Voordat we Lutz op de trein zetten in Heemstede genoten we nog van het eten bij de Chinees en het napraten over het bezoek.

We gaan in ieder geval Lutz en eventueel Manon ook uitnodigen voor een bezoek aan de proefboerderij voor het Groene Hart in Zegveld.