Verslag werkbezoek aan Stelling van Amsterdam

De stelling van Amsterdam bestaat uit 42 forten rond Amsterdam die tussen 1880 en 1920 zijn aangelegd. Sinds 1996 is het UNESCO-werelderfgoed. De provincie heeft als taak om bij te dragen aan het behoud van deze militaire-historische complexen en het vergroten van de economische benutting.  Leden van Provinciale Staten brachten op 3 september jl. een werkbezoek aan dit belangrijke culturele erfgoed.

De 42 forten bevinden zich allemaal in verschillende staat. Enkele forten hebben een prima herbestemming gekregen, voor andere forten liggen er concrete plannen klaar. Maar er zijn er ook forten die leeg staan en waarvoor (nog) geen plannen zijn.

Het bezoek begon bij het fort Krommeniedijk in het kwetsbare open landschap tussen Krommeniedijk en Uitgeest. Eigenaar Landschap Noord-Holland vertelde enthousiast over de vergevorderde plannen met het opgeknapte fort: vanaf 2017 kunnen jongeren met een probleem in het autistisch spectrum hier tijdelijk wonen. In die periode werken de jongeren toe naar zelfstandig wonen. Ook wordt er in het fort een bezoekers-/belevingscentrum gevestigd. Alle enthousiaste vrijwilligers die nu al het groen onderhouden en rondleidingen verzorgen blijven dat in de nieuwe situatie ook doen. Wanneer de gemeente Uitgeest het bestemmingsplan heeft vastgesteld kan Stadsherstel beginnen met de restauratie. De provincie draagt 2,6 miljoen euro bij aan de restauratie en eenmalig 600.000 euro voor de inrichting van het bezoekerscentrum.

Het tweede fort wat bezocht wordt heeft de ingrijpende restauratie al achter de rug en is nu een succesvol ‘wellnescentrum’, trouwlocatie en hotel. De eigenaar – een ondernemende aannemer van aannemersbedrijf Frank Bart – heeft dit fort genaamd ‘Resort Beemster’ aan de Nekkerweg ingrijpend en sfeervol verbouwd. Zowel fort Krommeniedijk als fort Resort Beemster wordt duidelijk dat een betrokken eigenaar met een duidelijke visie cruciaal is voor een succesvolle herbestemming. Een voorwaardie die er helaas ontbreekt bij o.a. het fort Benoorden Spaarndam. Het recreatieschap Spaarnwoude, waarvan de omliggende gemeenten en de provincie het bestuur vormen, is de eigenaar van dit fort. Er woedt binnen het recreatieschap echter al jarenlang discussie over een goede bestemming (en de financiering daarvan). Een betrokken eigenaar met visie zou dit proces wellicht vlot kunnen trekken.

De bedoeling is dat in 2019 de Nieuwe Hollandse Waterlinie ook werelderfgoed wordt. Momenteel wordt gewerkt aan de voordracht hiervan. Wanneer dit lukt is het een enorme versterking van het cultureel erfgoed in Noord-Holland en Utrecht en van de Stelling van Amsterdam in het bijzonder.

Nico Papineau Salm

Rina van Rooij