Texelse principes

“Op Texel is van alles te doen”. Het is de openingszin van de site van de Texelse VVV. By the way: in onze fractie komt de discussie of de naam van het eiland nu als ‘Tessel’ of als ‘Texel’ moet worden uitgesproken, met enige regelmaat terug. Ik zeg mijn leven lang al Texel,
met een x. So.. Texel it is.

Omgevingsvisie-vorming
Van alles te doen – dus – en dat is voor het grootste Waddeneiland zowel een kans als een bedreiging. In het kader van de opstelling van de “Omgevingsvisie”, waarmee de Provincie Noord Holland op dit moment druk doende is, zijn er in de afgelopen maanden diverse bijeenkomsten voor gemeentebesturen georganiseerd. Immers: de Provinciale Omgevingsvisie is van invloed op de diverse lokale, gemeentelijke omgevingsvisies, dus ook op die van Texel. Verschillende gemeenteraadsleden, uit tal van Noord Hollandse gemeenten, hebben de provinciale bijeenkomsten bezocht. In opvolging van deze bijeenkomsten organiseert onze provinciale PvdA-fractie ook zoiets voor onze eigen achterban: op 26 juni in Haarlem en op 28 juni in Schagen. PvdA PRO Texel kan één van deze achterban-bijeenkomsten echter niet bijwonen en dat was reden voor onze mensen van het eiland om een afvaardiging van de fractie uit te nodigen om naar Texel te komen. Doel: een rondje over het eiland maken waarin die kansen en bedreigingen uitgebreid onder de aandacht zouden komen.

Ontwikkelrichting
Ondergetekende en fractiegenoot Nico Papineau Salm stapten afgelopen week op de veerpont waar fractievoorzitter van PvdA PRO Texel Remko van de Belt en (net gestopte PvdA-wethouder) Eric Hercules ons verwelkomden. Aan de andere kant van het Marsdiep voegde fractielid Dries Veltkamp zich ook nog bij het gezelschap. Onderdompeling in Texelse zaken vanaf hier:

Ontvangst op de boot

Texel werkt al tientallen jaren aan een eigen gebiedsvisie, samen met bewoners, ondernemers, natuurorganisaties en belangenorganisaties. Voor nieuwe ontwikkelingen worden door de Texelaars de zogenaamde kernwaarden en Texelprincipes als leidraad genomen. Deze Texelprincipes zijn beschreven in boekje waarin wordt uitgelegd hoe en in welke richting Texelaars hun eiland willen ontwikkelen. De principes komen neer op:

• Vertrek vanuit natuur en landschap
• Koppel schoonheid aan schoonheid
• Ga voor echt Texels en Texels eigen
• Beweeg mee met de seizoenen
• Ruim op en revitaliseer
• Koester eenheid in diversiteit
• Blijf jutten, pionieren en innoveren

“Met een strik er om heen is het een omgevingsvisie avant la lettre”, aldus Remko van de Belt. Dat binnen de kaders van deze Texelse principes zaken voorkomen die matchen, of juist helemaal niet matchen met de Provinciale Omgevingsvisie in wording, is denkbaar. Mede om hier inzicht in te verkrijgen, brengen wij dit werkbezoek aan Texel.

Boekje De Texel Principes

Kern van de Texelse principes is de verdeling van het eiland in zones: recreatie aan de westkant, productiepolder in het noorden, agrarisch gebruik en dorpen in de strook oude land en speciale aandacht daarbinnen voor het cultuurlandschap De Hoge Berg, Nationaal Park De Duinen van Texel en diverse natuurgebieden verdeeld over het eiland. Essentieel is ook het al in de jaren zeventig van de vorige eeuw genomen besluit om een maximum aantal slaapplaatsen op Texel toe staan. Deze zijn vastgelegd in alle bestemmingsplannen.

Zee en zand
Onze tocht over het eiland brengt ons allereerst bij de zeedijk van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, het NIOZ. Met de dijkverzwaringen en -verhogingen waaraan op dit moment gewerkt wordt, komt ook het NIOZ binnendijks te liggen. In het oorspronkelijke plan bleef het NIOZ bij de dijkverzwaringen buitendijks liggen. Maar aangezien het instituut 250 medewerkers en 80 miljoen euro aan onroerend goed en apparatuur vertegenwoordigt, was buitendijks blijven eigenlijk geen optie (meer). In 2019 beginnen de werkzaamheden. Daarna deden we de zandige zeedijkversterking tussen het NIOZ en Oudeschild aan. Om te voorkomen dat de zeedijk op deze plek landinwaarts moest worden verzwaard, ten koste van landbouwgrond, wordt de dijk hier richting zee met zand versterkt. Er komt een natuurgebied voor de dijk te liggen. Omdat dit in de Waddenzee plaatsvindt, moet er natuur gecompenseerd worden. De nieuwe kustlijn is straks niet meer toegankelijk voor bezoekers, er loopt geen fietspad overheen. Voor veel Texelaars is dit het zoveelste bewijs dat ‘ze’ hun eiland afpakken. Met ‘ze’ worden bijvoorbeeld de Provincie Noord Holland, natuurorganisaties, het Waddenfonds of het Hoogheemraadschap bedoeld. De discussie hierover, aldus fractievoorzitter Remko van de Belt is op Texel inmiddels vrij gepolariseerd.

Beoogde zandige zeedijkversterking

Duurzame ambities
Daarna rijden we door naar de Rioolwaterzuiveringsinstallatie verderop op het eiland waar bóvenop de zuiveringsinstallatie drijvende zonnepanelen zijn gemonteerd. Het drijvende zonnepark is onderdeel van het project om de openbare verlichting op Texel energieneutraal te maken. Deze zonnepanelen wekken jaarlijks minstens zoveel duurzame lokale energie op als dat de openbare ledverlichting van Texel verbruikt. Daarnaast hebben enkele particuliere initiatiefnemers een plan voor een groot zonnepark aan de bosrand in gedachten. Op eigen agrarische grond. Texel wil graag energie opwekken en heeft ambitie om energieneutraal te worden. Initiatieven zijn welkom maar, aldus Eric Hercules, is de beoogde plek wel de juiste? En waar zou het anders moeten? Verder stelt onze Texelse PvdA zich de vraag of als voorwaarde moet worden gesteld dat de Texelse samenleving er voordeel van heeft.

Drijvende zonnepanelen tussen het groen

We vervolgen onze rondrit over het eiland en doen onder andere de Mienterglop aan, een recent voorbeeld van verplaatsing van ‘recreatieve bedden’ van ongewenste boerenlocaties aan de Pontweg, naar de recreatieve zone die daar wél voor bedoeld is. Ook bezoeken we de polder Waal en Burg, het lage land van Texel en sluitstuk van de Ecologisch Hoofdstructuur, de EHS (tegenwoordig NNN) waarvan de Provincie Noord Holland de opdrachtgever is. Hier zijn meer dan 17000 vrachtwagens aan grond naartoe gebracht. Na afronding van dit werk wordt het grondwaterpeil langzaam omhoog gebracht. Als Statenleden die onlangs een werkbezoek aan vernatte veengronden in het oosten van Duitsland brachten, heeft dit project onze warme belangstelling.

Op het uitkijkpunt van Waal en Burg

We zijn het eiland bijna rondgereden als we Buurtskap De Tuunen nog aandoen. Samen met de wooncorporatie op het eiland werkt de gemeente Texel aan de ontwikkeling van Buurtskap de Tuunen: een nieuwe en groene woonbuurt aan de oostkant van Den Burg van 140 nieuwe woningen van verschillende prijsklassen (waaronder sociale huurwoningen). Duurzaamheid, innovatie en samen leven staan er centraal. Een deel van de woningen heeft een flexibele constructie en is verplaatsbaar. Hierdoor kunnen ze in de toekomst worden aangepast naar de woonvraag van dat moment. Op Texel is een enorme vraag naar betaalbare (huur)woningen. Deze nieuwe wijk gaat iets van de vraag verlichten, maar er is meer nodig om in de vraag te kunnen voorzien. Ook deze problematiek nemen we als Statenleden mee terug naar Haarlem waar binnen het Provinciaal bestuur op dit moment volop discussie wordt gevoerd over woningbouwopgaves in de provincie, wáár die woningen moeten komen en of dat al dan niet ‘in het groen’ mag gebeuren.

Tot slot rijden we door het gebied van de Hoge Berg. Dit is een historisch zeer waardevol cultuurlandschap. De toekomst van het gebied baart zorgen. Het systeem van samenwerking tussen landbouw en natuurbescherming, dat decennia lang redelijk heeft gefunctioneerd, werkt niet meer. Op de

Hoge Berg is 256 hectare begrensd als natuur – als onderdeel van Natuurnetwerk Nederland. Van de begrensde oppervlakte is ruim 180 hectare in eigendom van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Deze gronden worden, al dan niet met beperkende voorwaarden, verpacht aan agrarische gebruikers. Zowel agrarische bedrijven als de natuurbeschermingsorganisaties lopen tegen grenzen aan. Bij de agrarische bedrijven die gevestigd zijn op of langs de Hoge Berg is traditionele bedrijfsontwikkeling vanwege de natuurlijke beperkingen en het kleinschalige karakter nauwelijks mogelijk. Ook de natuurorganisaties moeten financieel de eindjes aan elkaar knopen. Natuurorganisaties worden in toenemende mate gehouden aan hun te realiseren doelen. Concessies ten aanzien beheer en pachtvoorwaarden behoren tot het verleden. Alle direct bij de Hoge Berg betrokken partijen (agrariërs, agrarische belangenorganisatie LTO, natuur- en landschapsvereniging de Lieuw, het Streekfonds Texel, de Provincie Noord-Holland, de gemeente Texel, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer) hebben een gebiedsvisie opgesteld om het gebied een toekomst te geven. Inclusief een stappenplan. Maar het proces verloopt traag, aldus onze Texelse gastheren, en is ingewikkeld. Ook deze informatie, waar we vanuit een eerder werkbezoek aan de Hoge Berg – in februari van dit jaar – overigens al mee bekend waren, nemen we mee terug naar Haarlem en onze fractietafel.

Ons werkbezoek wordt besloten met koffie en een visje op een terras in Oudeschild. Hier worden de zaken die we als Statenleden beslist mee terug moeten nemen naar Haarlem, nog even op een rijtje gezet.

• Texel wil duurzaam ontwikkelen volgens de Texelprincipes. Het is de uitdaging om de Provinciale Omgevingsvisie en de Texelse principes op elkaar aan te laten sluiten.
• Er dienen nieuwe oplossingen gevonden te worden voor verbeteringen, waaronder verbreding, van het huidige fietspaden-areaal op het eiland.
• De wens van de Texelse PvdA-fractie is om de weg van de pont naar de Krim bij De Cocksdorp helemaal een provinciale weg te maken. Nu is die slechts tot aan de 2^e rotonde langs Den Burg in provinciehanden.
• Texel kampt met een groot tekort aan geschikte (betaalbare) huizen voor verschillende doelgroepen. Hierover moet een oplossingsgerichte, op basis van concrete cijfers discussie gevoerd worden.

Op het terras van Oudeschild